Zwiększanie uczestnictwa demokratycznego, wzmacnianie pozycji obywateli i promowanie włączenia społecznego obywateli w UE
Demokracje są zależne od zaangażowania swoich obywateli. Obywatele Unii mają coraz większą świadomość praw wynikających z obywatelstwa UE i z nich korzystają. Na przykład w coraz większym stopniu korzystają ze swoich praw wyborczych.
| >80% | obywateli UE zna swoje prawa związane z obywatelstwem Unii. |
 |
| +5 p.p. | wynosi wzrost frekwencji w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. w porównaniu do roku 2004. Frekwencja w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. osiągnęła najwyższy od 25 lat poziom dzięki młodym wyborcom i osobom głosującym po raz pierwszy oraz zwiększonemu udziałowi kobiet. |
 |
Obywatele Unii uważają jednak, że należy podejmować większe wysiłki w celu informowania ich o prawach wynikających z obywatelstwa UE, np. poprzez kampanie informacyjne.
| >60% | obywateli UE uważa, że nie są podejmowane wystarczające wysiłki w celu informowania ich o prawach wynikających z obywatelstwa UE – tak wynika z konsultacji publicznych dotyczących praw wynikających z obywatelstwa Unii, przeprowadzonych w 2020 r. |
 |
Aby wzmocnić demokrację, pozycję obywateli oraz ich włączenie, Komisja Europejska będzie podejmować następujące działania:
-
1
Aktualizacja przepisów UE dotyczących praw do głosowania w wyborach europejskich i lokalnych
Komisja dokona aktualizacji dyrektyw dotyczących praw wyborczych przysługujących mobilnym obywatelom Unii w wyborach europejskich i lokalnych. Polegałoby to na przeglądzie, uściśleniu i wzmocnieniu przepisów w celu zapewnienia, że umożliwiają one szeroki i sprzyjający włączeniu udział mobilnym obywatelom UE.
-
2
Ścisłe współdziałanie z europejską siecią współpracy w zakresie wyborów
Komisja będzie współdziałać z państwami członkowskimi w ramach europejskiej sieci współpracy w dziedzinie wyborów, aby ułatwić obywatelom UE korzystanie z praw wyborczych.
-
3
Wspieranie niezależnej obserwacji wyborów
Obserwacja wyborów to dobry sposób na zaangażowanie obywateli w proces wyborczy oraz zwiększenie zaufania publicznego do wolnych i uczciwych wyborów. Komisja będzie finansować projekty dotyczące obserwacji wyborów przez niezależnych obserwatorów, w tym przez obywateli.
-
4
Wspieranie demokracji deliberatywnej i wprowadzanie innowacji pod względem udziału obywateli w procesie legislacyjnym UE
Świadomi swojej pozycji obywatele powinni dysponować narzędziami, kanałami i umiejętnościami potrzebnymi do wyrażania opinii na arenie publicznej, aby mogli bezpośrednio uczestniczyć w kształtowaniu polityki publicznej na każdym szczeblu. Komisja wypracuje innowacyjne metody aktywnego angażowania obywateli w proces legislacyjny w celu zagwarantowania, że prawo unijne będzie dostosowane do potrzeb i zgodne z wartościami UE.
-
5
Wspieranie włączenia obywateli UE w społeczeństwo Unii
Komisja będzie finansować konkretne lokalne działania wspierające włączenie obywateli UE w społeczeństwo Unii w ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości”.
-
6
Podnoszenie świadomości znaczenia udziału w życiu kulturalnym dla społeczeństwa i demokracji
Komisja będzie dążyć do zwiększenia – wśród obywateli UE – świadomości znaczenia udziału w życiu kulturalnym dla społeczeństwa i demokracji, poprzez ukierunkowane działania, w tym finansowanie.
Chcesz dowiedzieć się więcej o demokracji, wzmacnianiu podmiotowości i włączeniu?
Ułatwianie swobodnego przemieszczania się i upraszczanie codziennego życia
Swoboda przemieszczania się, która pozwala każdemu obywatelowi UE mieszkać, pracować lub studiować w dowolnym państwie członkowskim, to prawo, które obywatele Unii cenią sobie najbardziej.
| 13.3 mln | to szacowana liczba obywateli UE, którzy skorzystali z powyższego prawa i przeprowadzili się do innego państwa członkowskiego. |
 |
| 20% | respondentów biorących udział w konsultacjach publicznych w 2020 r. dotyczących praw wynikających z obywatelstwa Unii pracowało w innym państwie członkowskim niż kraj zamieszkania. |
 |
| >80% | obywateli UE stwierdziło, że swoboda przemieszczania się w granicach UE jest korzystna dla gospodarki ich kraju. |
 |
| 3.7 mln | to szacowana liczba obywateli UE mieszkających w Wielkiej Brytanii. Brexit miał znaczący wpływ na życie tych obywateli. |
 |
Jednak przeniesienie się za granicę nadal wiąże się z szeregiem wyzwań prawnych i administracyjnych. Komisja Europejska wspiera państwa członkowskie i obywateli UE w rozwiązywaniu tych problemów poprzez następujące działania:
-
7
Aktualizacja wytycznych UE dotyczących swobody przemieszczania się
Komisja dokona aktualizacji wytycznych unijnych dotyczących swobody przemieszczania się, aby uwzględnić różnorodność rodzin („tęczowe rodziny”) oraz środki wprowadzone w związku z zagrożeniami zdrowia publicznego. Wytyczne z 2009 r. zawierały informacje i pomoc, skierowane do państw członkowskich i obywateli UE, odnoszące się do problematycznych kwestii związanych z korzystaniem przez obywateli Unii z prawa do swobodnego przemieszczania się.
-
8
Chronić prawa obywateli UE mieszkających w Zjednoczonym Królestwie
Zgodnie z Umową o wystąpieniu, Komisja będzie dalej wspierać ochronę praw obywateli UE, którzy w wyniku skorzystania z prawa do swobody przemieszczania się w okresie, kiedy Wielka Brytania należała jeszcze do UE, mieszkali w Wielkiej Brytanii przed końcem okresu przejściowego.
-
9
Promować wykorzystanie transgranicznych rozwiązań z zakresu e-administracji i e-biznesu w nowo wydawanych dowodach tożsamości
Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi, aby promować wykorzystanie transgranicznych rozwiązań z zakresu e-administracji i e-biznesu w nowo wydawanych dowodach tożsamości.
-
10
Upraszczanie obowiązków podatkowych obywateli UE
Komisja zamierza wydać rekomendacje mające poprawić sytuację podatników prowadzących działalność transgraniczną, w tym pracowników przygranicznych.
-
11
Wspierać rozwój narzędzi do planowania podróży obejmujących różne rodzaje transportu.
Komisja wystąpi z inicjatywą na rzecz wsparcia dalszego rozwoju narzędzi do planowania podróży obejmujących różne rodzaje transportu, a także usług cyfrowych ułatwiających rezerwacje i opłacanie różnych opcji transportu.
Chcesz dowiedzieć się więcej o swobodzie przemieszczania się?
Ochrona i promowanie obywatelstwa Unii
Obywatelstwo Unii i powiązane z nim prawa są symbolem naszej wspólnej europejskiej tożsamości oraz świadomości, że wszyscy należymy do społeczności, która funkcjonuje na podstawie zasad demokracji, praworządności i poszanowania praw podstawowych.
Promowanie i ochrona wartości oraz integralności obywatelstwa UE są niezwykle ważne – polegają m.in. na przeciwdziałaniu podważaniu obywatelstwa i ograniczaniu praw.
| 37% | obywateli UE wie, co może zrobić w sytuacji, gdy ich prawa jako obywateli Unii nie są przestrzegane. |
 |
| +10 mln | osób wzięło udział w programie Erasmus+ (i jego poprzednich edycjach) w ciągu ostatnich trzech dekad. Program ten odgrywa ważną rolę w promowaniu obywatelstwa Unii i wspólnych wartości. |
 |
Aby promować i chronić obywatelstwo Unii, Komisja Europejska podejmie następujące działania:
-
12
Nadal monitorować „programy złotych paszportów” dające obywatelstwo UE i podejmować działania w razie potrzeby
Wartości i zasady UE, takie jak solidarność wśród obywateli państw członkowskich, ulegają osłabieniu, gdy bycie częścią projektu europejskiego, posiadanie związanych z tym praw czy udział w demokratycznym życiu postrzega się jako zwykłą transakcję gospodarczą. Komisja będzie nadal monitorować ryzyko związane z programami inwestorskimi dającymi obywatelstwo UE, w tym w kontekście trwających postępowań dotyczących naruszeń, oraz podejmować odpowiednie działania.
-
13
Proponować nowe środki na rzecz równości i walki z dyskryminacją
Komisja przyjęła strategię na rzecz równości płci i unijny plan działania na rzecz walki z rasizmem na lata 2020–2025 oraz strategiczne ramy na rzecz społeczności LGBTIQ i Romów. Komisja zaproponuje nowe środki na rzecz równości i walki z dyskryminacją, w tym:
• Projekt dotyczący przeciwdziałania i zwalczania przemocy związanej z płcią oraz przemocy w rodzinie
• Strategia dotycząca praw osób niepełnosprawnych oraz komunikacja w sprawie unijnej strategii zwalczania antysemityzmu
• Propozycja wydłużenia listy przestępstw w UE o wszelkie formy przestępstw na tle nienawiści i mowy nienawiści -
14
Promować wśród młodzieży poczucie europejskiej tożsamości
Komisja będzie promować wśród młodzieży w Europie poczucie europejskiej tożsamości za pomocą programu ERASMUS+, Europejskiego Korpusu Solidarności i działań „Jean Monnet”.
-
15
W dalszym ciągu monitorować wpływ ograniczeń
Komisja będzie kontynuować monitorowanie wpływu ograniczeń – w szczególności ograniczeń wdrożonych w czasie kryzysu – na prawa obywateli UE, wolne i uczciwe wybory oraz uczciwą debatę demokratyczną, aż do czasu zniesienia tych ograniczeń. Ułatwi to dalszą wymianę najlepszych praktyk w tym zakresie pomiędzy państwami członkowskimi poprzez europejską sieć współpracy w dziedzinie wyborów.
Chcesz dowiedzieć się więcej o ochronie obywatelstwa UE?
Ochrona obywateli UE w Europie i poza jej granicami, w tym w czasach kryzysu i w sytuacjach nadzwyczajnych
Pandemia COVID-19 dotknęła Europejczyków na różne sposoby, podkreślając i zaostrzając istniejące w naszym społeczeństwie nierówności. Pandemia COVID-19 unaoczniła ponadto wartość solidarności pomiędzy państwami członkowskimi i obywatelami.
| 7 mln | obywateli UE podróżuje lub mieszka w krajach, w których nie mają dostępu do ochrony konsularnej zapewnianej przez rodzimy kraj. |
 |
| ~90% | respondentów uczestniczących w konsultacjach publicznych w 2020 r. dotyczących praw wynikających z obywatelstwa Unii wskazało, że delegacje unijne powinny mieć bardziej czynny udział we wspieraniu niereprezentowanych obywateli UE. |
 |
| +600 | tysięcy obywateli Europy dotkniętych ograniczeniami w podróżach w związku z pandemią COVID-19 zostało sprowadzonych do domu dzięki bezprecedensowym skoordynowanym wysiłkom UE i państw członkowskich. |
 |
| 70% | respondentów biorących udział w konsultacjach publicznych w 2020 r. dotyczących praw wynikających z obywatelstwa Unii uzyskało potrzebne informacje o pandemii za pośrednictwem krajowych lub unijnych instytucji lub z mediów. |
 |
Komisja Europejska podejmie następujące działania:
-
16
Wdrożenie unijnej strategii szczepień przeciw COVID-19 we współpracy z państwami członkowskimi
Komisja wdroży unijną strategię szczepień przeciw COVID-19 we współpracy z państwami członkowskimi, zapewniając wszystkim obywatelom szybki, sprawiedliwy i przystępny cenowo dostęp do szczepionek. Komisja zaproponowała także nowy program zdrowotny EU4Health, który ma chronić obywateli w granicach Unii przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami dla zdrowia.
-
17
Zwiększenie wsparcia dla młodzieży
Komisja zwiększy wsparcie dla młodych obywateli UE, w tym osób z grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, aby pomóc im uzyskać dostęp do edukacji, szkoleń i wreszcie rynku pracy, poprzez wzmocnienie systemu gwarancji dla młodzieży.
-
18
Dokonywać przeglądu przepisów UE dotyczących ochrony konsularnej
Komisja dokona w 2021 roku przeglądu unijnych przepisów dotyczących ochrony konsularnej, aby zapewnić lepsze przygotowanie UE i państw członkowskich oraz zwiększyć ich efektywność w zakresie ochrony i wsparcia obywateli Unii w czasach kryzysu. Oznaczałoby to pogłębienie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi oraz wzmocnienie wspierającej roli UE, przy wykorzystaniu unikalnej sieci delegacji unijnych, w celu zapewnienia obywatelom UE, w razie potrzeby, pomocy konsularnej, np. umożliwienie organizacji lotów repatriacyjnych i wydawania tymczasowych dokumentów podróży.
Chcesz dowiedzieć się więcej o ochronie obywateli UE w czasach kryzysu?
Biblioteka
Więcej informacji na temat obywatelstwa Unii można znaleźć tutaj:
- EU citizenship Report 2020
- Arkusz informacyjny „Wyniki konsultacji publicznych z 2020 r. dotyczących praw wynikających z obywatelstwa Unii”
- Arkusz informacyjny „Wzmacnianie pozycji obywateli i ochrona ich praw”
- Sprawozdanie na mocy art. 25 TFUE w sprawie skutecznego korzystania z praw wynikających z obywatelstwa UE