De democratische participatie versterken, de burgers mondiger maken en de inclusie van burgers in de EU bevorderen
Democratieën kunnen niet los worden gezien van de participatie van hun burgers. EU-burgers zijn zich almaar meer bewust van de rechten die zij dankzij het EU-burgerschap genieten, en ze laten die ook gelden. Zo maken maken zij steeds vaker gebruik van hun stemrecht.
| >80% | van de EU-burgers is op de hoogte van de aan het EU-burgerschap verbonden rechten. |
 |
| +5 p.p. | toename van de participatie in de Europese parlementsverkiezingen van 2019 tegenover die van 2004. De opkomst voor de Europese parlementsverkiezingen lag in de afgelopen 25 jaar nog nooit zo hoog als in 2019, met dank aan jongeren die voor het eerst mochten stemmen en de grotere opkomst van vrouwen. |
 |
Toch oordelen de EU-burgers dat er meer inspanningen nodig zijn om hen over aan het EU-burgerschap verbonden rechten te informeren, bijvoorbeeld via sensibiliseringscampagnes.
| >60% | van de EU-burgers vindt dat er onvoldoende wordt gedaan om hen over hun aan het EU-burgerschap verbonden rechten te informeren, zo blijkt uit de openbare raadpleging ter zake van 2020. |
 |
Om de democratie, het zeggenschap van burgers en de inclusie te versterken, levert de Europese Commissie de volgende inspanningen:
-
1
De EU-regelgeving inzake het stemrecht in de gemeenteraads- en Europese verkiezingen bijwerken.
De Commissie zal de richtsnoeren omtrent stemrecht van mobiele EU-burgers in de gemeenteraads- en Europese verkiezingen bijsturen. Zo zou de regelgeving kunnen worden herzien, verduidelijkt en versterkt om een brede en inclusieve deelname van mobiele EU-burgers te ondersteunen.
-
2
Nauwer samenwerken met het Europees Samenwerkingsnetwerk voor verkiezingen
De Commissie zal via het Europees Netwerk voor electorale samenwerking blijven samenwerken met de lidstaten om het voor EU-burgers gemakkelijker te maken hun stemrecht uit te oefenen.
-
3
Onafhankelijke verkiezingswaarneming ondersteunen
Verkiezingswaarneming is een goede manier om de burgers bij het verkiezingsproces te betrekken en het vertrouwen van het publiek in vrije en eerlijke verkiezingen te vergroten. De Commissie zal projecten financieren op het gebied van onafhankelijke verkiezingswaarneming, ook door burgers.
-
4
Projecten ondersteunen rond overlegdemocratie en burgerparticipatie in het EU-wetgevingsproces moderniseren
Mondige burgers moeten over de instrumenten, kanalen en vaardigheden beschikken om hun stem te laten horen in de publieke ruimte, zodat zij rechtstreeks kunnen bijdragen aan de totstandkoming van het beleid op alle niveaus. De Commissie zal innovatieve benaderingen uitwerken om hen te betrekken bij het wetgevingsproces. Op die manier wil zij ervoor zorgen dat EU-wetten geschikt zijn voor hun doel en overeenstemmen met de waarden van de EU.
-
5
De inclusie van EU-burgers in de EU-samenleving ondersteunen
De Commissie zal via het programma Burgers, gelijkheid, rechten en waarden specifieke lokale acties steunen die erop gericht zijn de inclusie van EU-burgers in de EU-samenleving te ondersteunen.
-
6
Het bewustzijn vergroten van het belang van deelname aan cultuur voor de samenleving en de democratie
De Commissie zal door middel van gerichte maatregelen, met inbegrip van financiering, in de hele EU het bewustzijn vergroten van het belang van deelname aan cultuur voor de samenleving en de democratie.
Meer weten over democratie, zeggenschap en inclusie?
Het vrije verkeer vergemakkelijken en het dagelijks leven vereenvoudigen
Het vrije verkeer, dat elke EU-burger het recht geeft om in om het even welke lidstaat te wonen, te werken of te studeren, is het recht dat EU-burgers het meest koesteren.
| 13.3M | schatting van het aantal EU-burgers dat dit recht heeft uitgeoefend en naar een andere lidstaat verhuisde. |
 |
| 20% | van de respondenten op de openbare raadpleging van 2020 over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten werkte al in een andere lidstaat dan deze waarin ze verbleven. |
 |
| >80% | van de EU-burgers is van mening dat het vrije verkeer binnen de EU gunstig is voor de economie van hun land. |
 |
| 3.7M | schatting van het aantal EU-burgers dat in het VK woont. De Brexit heeft een aanzienlijke impact op hen gehad. |
 |
Een verhuis naar het buitenland kan evenwel nog steeds enkele wettelijke en administratieve uitdagingen met zich meebrengen. De Europese Commissie biedt ondersteuning aan de lidstaten en EU-burgers die voor dergelijke uitdagingen staan, en wel met de volgende acties:
-
7
De EU-richtsnoeren inzake vrij verkeer bijwerken
De Commissie zal de EU-richtsnoeren inzake vrij verkeer bijwerken, rekening houdend met de diversiteit van gezinnen (regenbooggezinnen) en de gezondheidsmaatregelen. De richtsnoeren van 2009 boden informatie en ondersteuning aan zowel EU-lidstaten als -burgers bij problemen omtrent het vrije verkeer voor EU-burgers.
-
8
De rechten beschermen van EU-burgers die in het VK verblijven
Overeenkomstig het terugtrekkingsakkoord zal de Commissie de bescherming van de rechten van EU-burgers die als gevolg van de uitoefening van hun recht op vrij verkeer toen het Verenigd Koninkrijk nog lid was van de EU, vóór het einde van de overgangsperiode naar het Verenigd Koninkrijk verhuisden, blijven steunen.
-
9
De inclusie van grensoverschrijdende oplossingen voor elektronische overheid en elektronisch zakendoen in de nieuw uitgereikte identiteitskaarten bevorderen
De Commissie zal met de lidstaten samenwerken om de inclusie van grensoverschrijdende oplossingen voor elektronische overheid en elektronisch zakendoen in nieuw uitgereikte identiteitskaarten te bevorderen.
-
10
Fiscale verplichtingen voor EU-burgers vereenvoudigen
De Commissie is van plan aanbevelingen te doen om de situatie van belastingplichtigen met grensoverschrijdende activiteiten, onder wie grensarbeiders, te verbeteren.
-
11
De ontwikkeling ondersteunen van routeplanners waarbij verschillende vervoerswijzen worden gebruikt
De Commissie zal een initiatief lanceren om de ontwikkeling van multimodale routeplanners en digitale diensten die het boeken en betalen van de verschillende mobiliteitsmogelijkheden vergemakkelijken, verder te ondersteunen.
Meer weten over vrij verkeer?
Het EU-burgerschap beschermen en bevorderen
Het EU-burgerschap en de bijhorende rechten symboliseren onze gedeelde Europese identiteit en de gedachte dat we tot eenzelfde gemeenschap behoren, steunend op de basisbeginselen van de democratie, de rechtsstaat en het respect voor de grondrechten.
De waarden en integriteit van het EU-burgerschap beschermen, is van groot belang en houdt onder meer in dat het burgerschap niet ondermijnd wordt of dat rechten niet beknot worden.
| 37% | van de EU-burgers oordeelt voldoende op de hoogte te zijn over wat ze kunnen doen wanneer hun rechten als EU-burgers geschonden worden. |
 |
| +10M | mensen hebben de afgelopen 30 jaar deelgenomen aan Erasmus+ (en de daaraan voorafgaande programma's). Het programma is van groot belang voor de promotie van het EU-burgerschap en gedeelde waarden. |
 |
De Europese Commissie zal de volgende acties ondernemen om het EU-burgerschap te beschermen en te bevorderen:
-
12
Regelingen voor ‘gouden paspoorten’ voor het EU-burgerschap verder opvolgen en ingrijpen waar nodig
De waarden en beginselen van de EU, zoals de solidariteit tussen de onderdanen van de lidstaten, worden verzwakt als deel uitmaken van het Europese project, het genot van de rechten ervan en de deelname aan het democratische leven, slechts het resultaat zijn van een economische transactie. De Commissie zal toezicht blijven houden op de risico's die de regelingen voor EU-burgerschap voor investeerders met zich meebrengen, onder meer in het kader van lopende inbreukprocedures, en zo nodig optreden.
-
13
Nieuwe maatregelen voorstellen inzake gelijkheid en non-discriminatie:
De Commissie nam de strategie voor gendergelijkheid 2020-2025, het EU-actieplan tegen racisme en strategische kaders over LHBTIQ’ers en Roma aan. De Commissie zal nieuwe maatregelen voorstellen inzake gelijkheid en non-discriminatie, met onder meer:
• het voorstel over het voorkomen en bestrijden van gendergerelateerd geweld en huiselijk geweld
• de strategie betreffende de rechten van personen met een handicap en de mededeling over de EU-strategie inzake de bestrijding van antisemitisme
• het initiatief om de lijst van euromisdrijven uit te breiden tot alle vormen van haatzaaiende uitlatingen en haatmisdrijven. -
14
Het gevoel van een Europese identiteit onder jongeren aanmoedigen
De Commissie zal het gevoel van een Europese identiteit bij jonge Europeanen ondersteunen via het Erasmus+ programma, het Europees Solidariteitskorps en de Jean Monnet-acties.
-
15
De impact van beperkende maatregelen op de voet volgen
De Commissie zal blijven toezien op het effect van de beperkende maatregelen, met name die welke tijdens crises zijn genomen, op de aan het EU-burgerschap verbonden rechten, op vrije en eerlijke verkiezingen en op een eerlijk democratisch debat, totdat deze maatregelen worden opgeheven. De Commissie zal de lidstaten blijven helpen bij de uitwisseling van beste praktijken op dit gebied, waaronder ook regelgevende maatregelen, in het kader van het Europees samenwerkingsnetwerk voor verkiezingen.
Meer weten over de bescherming van het EU-burgerschap?
EU-burgers in Europa en daarbuiten beschermen, ook in crisistijden en noodsituaties
De COVID-19-pandemie heeft de Europeanen op verschillende wijzen getroffen en heeft ook bestaande ongelijkheden in onze samenleving benadrukt en verergerd. De COVID-19 pandemie heeft ons echter ook getoond hoe belangrijk solidariteit is, tussen lidstaten en tussen burgers.
| 7M | EU-burgers reizen of verhuizen naar landen waar ze geen toegang hebben tot consulaire bescherming door hun thuisland. |
 |
| ~90% | van de respondenten op de openbare raadpleging van 2020 over aan het EU-burgerschap verbonden rechten gaf aan dat de EU-delegaties niet-vertegenwoordigde EU-burgers actiever moeten bijstaan. |
 |
| +600 | duizend Europese burgers die door COVID-19-maatregelen vast kwamen te zitten in het buitenland, werden gerepatrieerd in het kader van een ongeziene gecoördineerde inspanning van de EU en de lidstaten. |
 |
| 70% | van de respondenten op de openbare raadpleging van 2020 over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten vond de vereiste informatie over de pandemie via de nationale en EU-instellingen, of via de media. |
 |
De Europese Commissie zal de volgende acties ondernemen:
-
16
Samen met de lidstaten de Europese vaccinatiestrategie voor COVID-19 uitrollen
De Commissie zal de EU-strategie voor COVID-19-vaccins samen met de lidstaten uitvoeren en alle burgers snelle, billijke en betaalbare toegang tot deze vaccins bieden. De Commissie heeft ook een nieuw EU-gezondheidsprogramma – EU4Health, voorgesteld, dat acties zal ondersteunen om burgers in de Unie te beschermen tegen ernstige grensoverschrijdende bedreigingen van de gezondheid.
-
17
Onze steun aan jongeren opschroeven
De Commissie zal haar steun aan jonge EU-burgers, ook uit kansarme groepen, opvoeren om hen te helpen toegang te krijgen tot onderwijs, opleiding en ten slotte tot de arbeidsmarkt via de versterkte jongerengarantieregeling.
-
18
De EU-regels inzake consulaire bescherming herzien
De Commissie zal in 2021 de EU-regels inzake consulaire bescherming herzien om de paraatheid en het vermogen van de EU en de lidstaten om de Europese burgers in tijden van crisis te beschermen en te ondersteunen, te verbeteren. Dit zou de samenwerking tussen de lidstaten verbeteren en de ondersteunende rol van de EU versterken door optimaal gebruik te maken van haar unieke netwerk van EU-delegaties voor het verlenen van consulaire bijstand aan EU-burgers in geval van nood, bijvoorbeeld door hen in staat te stellen repatriëringsvluchten te organiseren en noodreisdocumenten af te geven.
Meer weten over de bescherming van het EU-burgerschap in crisistijden?
Bibliotheek
Meer informatie over het EU-burgerschap is te vinden in:
- Het Verslag over het EU-burgerschap 2020
- De Factsheet "Resultaten van de openbare raadpleging over de aan het EU-burgerschap verbonden rechten 2020"
- De Factsheet "Burgers meer zeggenschap geven en hun rechten beschermen"
- Het Verslag uit hoofde van artikel 25 VWEU over vooruitgang van de effectieve uitoefening van de EU-burgerschapsrechten